Tìm hiểu chi tiết quy trình lập Tuyên bố sản phẩm môi trường EPD (Environmental Product Declaration) qua 7 bước thực tế: từ kick-off dự án, thu thập dữ liệu, mô hình hóa Đánh giá vòng đời sản phẩm LCA đến xác minh và công bố hồ sơ EPD theo chuẩn ISO 14025, ISO 14040/14044 và EN 15804.
EPD là gì?
Nắm bắt được EPD là gì và nhận thức về vai trò thiết yếu của Tuyên bố Sản phẩm Môi trường là bước đầu tiên để doanh nghiệp hướng tới phát triển bền vững. EPD không chỉ là một công cụ minh bạch hóa tác động môi trường mà còn là yếu tố quan trọng để nâng cao vị thế thị trường và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường. Tuy nhiên, việc đưa một EPD đạt chuẩn, được xác minh độc lập và công bố công khai vào thực tế đòi hỏi một quy trình khoa học và chặt chẽ.
Mặc dù quy trình này yêu cầu sự hiểu biết chuyên sâu về từng bước, với sự chuẩn bị và hỗ trợ từ các chuyên gia, doanh nghiệp có thể thành công trong việc xây dựng một EPD đạt chuẩn quốc tế. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về quy trình lập EPD từ A đến Z.
Tổng quan quy trình EPD
Việc lập EPD về cơ bản bao gồm hai phần chính: thực hiện Đánh giá Vòng đời Sản phẩm (LCA) và sau đó biên soạn, xác minh, công bố EPD. Đây là một quy trình có tính kế thừa và đòi hỏi sự tỉ mỉ ở từng giai đoạn.
Dưới đây là các bước chi tiết mà doanh nghiệp cần trải qua quy trình gồm 7 giai đoạn. Mỗi giai đoạn tương ứng với một mốc công việc cụ thể, có thể tùy chỉnh theo tiến độ và mức độ sẵn sàng dữ liệu của doanh nghiệp.
(7 bước lập tuyên bố sản phẩm môi trường EPD)
.png)
Chi tiết từng bước thực hiện
➤ Bước 1: Kick-off dự án
Bằng hình thức buổi họp trao đổi giữa các bên liên quan (online hoặc offline) để:
- Giới thiệu nhóm dự án
- Phân công vai trò cụ thể trong dự án
- Xác định sản phẩm cần lập EPD, Chức năng của sản phẩm (Functional Unit), Ranh giới hệ thống (System Boundary), Các giả định và loại trừ,…
- Thống nhất mô hình thực hiện LCA (Đánh giá vòng đời sản phẩm)
- Xác định phạm vi, hệ thống ranh giới và các tiêu chuẩn áp dụng.
- Quy tắc Danh mục Sản phẩm (Product Category Rules - PCR) áp dụng:Đây là bộ quy tắc chuyên biệt cho từng loại sản phẩm, quy định chi tiết cách thức thực hiện LCA và lập EPD để đảm bảo tính nhất quán và khả năng so sánh giữa các EPD của sản phẩm cùng loại. Việc lựa chọn đúng PCR là yếu tố then chốt.
Mục tiêu: Xây dựng nền tảng làm việc đồng nhất, tránh sai sót xuyên suốt quá trình.
➤ Bước 2: Thu thập dữ liệu
Đây là giai đoạn thu thập dữ liệu lớn nhất và thường tốn nhiều thời gian nhất. Doanh nghiệp sẽ cần thu thập mọi dữ liệu về các dòng vật chất và năng lượng đi vào và đi ra khỏi hệ thống sản phẩm trong các giai đoạn đã xác định ở Bước 1. Các loại dữ liệu bao gồm:
Dữ liệu sơ cấp (Primary Data): Là những thông tin thu thập trực tiếp từ cơ sở sản xuất hoặc nhà máy, bao gồm:
- Thông tin sản phẩm
- Công thức sản xuất (BOM – Recipe)
- Đặc tính kỹ thuật của sản phẩm
- Dữ liệu vận hành của nhà máy (như mức tiêu thụ năng lượng, xử lý chất thải,...)
Dữ liệu thứ cấp (Secondary Data): Là những dữ liệu đã được công bố hoặc ước tính, không do nhà máy trực tiếp kiểm soát hoặc không có sẵn từ thực tế vận hành.
- Khách hàng cung cấp dữ liệu theo biểu mẫu chuyên dụng và hướng dẫn của chuyên gia.
- Lưu ý:
+ Dữ liệu cần được đo đạc định lượng, theo lôsản xuất cụ thể.
+ Định dạng phải đồng bộ với phần mềm mô hình hóa LCA.
➤ Bước 3: Thiết lập mô hình hoá LCA (LCA Modelling)
Sau khi hoàn thành giai đoạn thu thập dữ liệu ở Bước 2, doanh nghiệp sẽ có một lượng lớn dữ liệu thô về các dòng đầu vào và đầu ra của hệ thống sản phẩm. Để biến những dữ liệu này thành các chỉ số tác động môi trường có ý nghĩa, cần thực hiện quy trình Mô hình hóa LCA (LCA Modelling). Đây là giai đoạn kỹ thuật phức tạp, nơi dữ liệu được xử lý và phân tích bằng các công cụ chuyên dụng.
Mô hình hóa LCA là cầu nối quan trọng giữa việc thu thập dữ liệu thô và đánh giá tác động cuối cùng, tạo nền tảng vững chắc cho Tuyên bố Sản phẩm Môi trường (EPD) của doanh nghiệp.
Các hoạt động chính trong giai đoạn Mô hình hóa LCA:
- Chuyên gia sử dụng phần mềm LCA để mô hình hóa dòng nguyên liệu, năng lượng và phát thải.
- Tính toán tác động môi trường của sản phẩm, tính toán này được thực hiện theo ISO 14040 và ISO 14044, bảo đảm tính khoa học và khả năng xác minh.
.jpg)
(Phần mềm LCA: openLCA 2.4)
➤ Bước 4: Lập báo cáo Đánh giá vòng đời sản phẩm LCA (LCA Reporting)
Dựa trên kết quả LCA đã được diễn giải, một báo cáo LCA chi tiết sẽ được biên soạn, cung cấp đầy đủ thông tin kỹ thuật về quá trình đánh giá.
Báo cáo bao gồm:
- Giới thiệu sản phẩm
- Quy trình sản xuất
- Các giả định, giới hạn, lựa chọn phương pháp tính
- Kết quả định lượng LCA và phân tích độ nhạy
Tài liệu này là căn cứ kỹ thuật chính để viết hồ sơ EPD.
➤ Bước 5: Chuẩn bị hồ sơ Tuyên bố sản phẩm môi trường EPD
Các thông tin chính yếu và định lượng từ báo cáo LCA sẽ được tổng hợp vào tài liệu EPD theo cấu trúc và định dạng tiêu chuẩn của chương trình EPD như The International EPD® System. EPD phải tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu của ISO 14025 và PCR liên quan để đảm bảo tính thống nhất và khả năng so sánh trên toàn cầu.
Nội dung hồ sơ:
- Thông tin tổ chức và sản phẩm
- Kết quả tác động môi trường
- Dữ liệu định lượng, sơ đồ dòng, năng lượng tiêu thụ
- Tuổi thọ sản phẩm, khả năng tái chế, xử lý cuối vòng đời
➤ Bước 6: Thẩm định hồ sơ
Hồ sơ hoàn chỉnh được gửi đến đơn vị xác minh độc lập (verifier), được công nhận bởi EPD International. Đây là bước cực kỳ quan trọng để đảm bảo tính khách quan, minh bạch và đáng tin cậy của EPD. Quá trình xác minh này đảm bảo rằng:
- Nghiên cứu LCA tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế (ISO 14040/14044) và PCR.
- EPD tuân thủ các yêu cầu của chương trình EPD và tiêu chuẩn ISO 14025.
- Thông tin được trình bày là chính xác, không sai lệch và có thể kiểm chứng.
Kết quả của bước này là một tuyên bố xác minh, cho phép EPD của bạn được công bố chính thức.
➤ Bước 7: Công bố EPD
Sau khi được chấp thuận, EPD của doanh nghiệp sẽ được công bố công khai trên thư viện EPD trực tuyến của chương trình, sẵn sàng để các bên liên quan (khách hàng, nhà thầu, nhà thiết kế, nhà đầu tư) tìm kiếm và sử dụng. EPD thường có hiệu lực trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 5 năm) và cần được cập nhật khi có thay đổi đáng kể về sản phẩm hoặc quy trình sản xuất.
.png)
(EPD International System)
⏱ Tổng thời gian & những điều lưu ý
- Thông thường, một dự án EPD có thể kéo dài từ vài tháng (đối với sản phẩm đơn giản, dữ liệu sẵn có) đến một năm hoặc hơn (đối với sản phẩm phức tạp hoặc chuỗi cung ứng lớn).Thời gian trung bình do chuyên gia Ahead thực hiện có thể chỉ từ 16–18 tuần.
- Thời gian có thể được rút ngắn đáng kể nếu doanh nghiệp đã có hệ thống quản lý dữ liệu nội bộ.
- Thời gian và chi phí để lập một EPD có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào nhiều yếu tố:
+ Độ phức tạp của sản phẩm: Sản phẩm có nhiều thành phần, quy trình sản xuất phức tạp sẽ đòi hỏi nhiều thời gian và công sức hơn.
+ Phạm vi nghiên cứu: Ranh giới hệ thống càng rộng (ví dụ: từ cái nôi đến nấm mồ), càng cần thu thập nhiều dữ liệu.
+ Khả năng sẵn có của dữ liệu nội bộ: Doanh nghiệp có hệ thống quản lý dữ liệu tốt sẽ rút ngắn thời gian.
+ Lựa chọn đơn vị tư vấn/xác minh: Chi phí và thời gian có thể khác nhau giữa các nhà cung cấp dịch vụ.
Lưu ý quan trọng:
- Chất lượng dữ liệu ảnh hưởng đến cả kết quả LCA lẫn quá trình xác minh
- Việc chọn đúng PCR ngay từ đầu giúp tiết kiệm thời gian làm lại.
Quy trình lập EPD không còn là một công việc chỉ dành cho các tập đoàn lớn trên thế giới. Với lộ trình rõ ràng và sự phối hợp bài bản, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể triển khai Tuyên bố sản phẩm môi trường EPD – từ đó nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường và đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe.
Liên hệ để được tư vấn:
Ms. Vân Nguyễn; Phone: 0988 382 242; Email: van.nguyen@ahead.com.vn
Ms. Diệp Nguyễn; Phone: 0963 069 287; Email: diep.nguyen@ahead.com.vn
Văn phòng AHEAD:
- Trụ sở Hà Nội: Số 18 Tam Trinh, P. Minh Khai, Q. Hai Bà Trưng, Tp. Hà Nội.
- Văn phòng Đà Nẵng: Số 498 Bùi Trang Chước, Q. Cẩm Lệ, Tp. Đà Nẵng.
- Văn phòng Hồ Chí Minh: Số 8/29 Hoàng Hoa Thám, Phường 7, Q. Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh.
